Door Cas Laansma en Gerard Kuijpers
In verband met de verkiezingen leek het ons interessant om te weten wat de politieke partijen vinden van onze ambities m.b.t. Mars. We hebben de acht belangrijkste politieke partijen benaderd.
Vaderlandse politiek. Helaas was alleen de VVD bereid een interview te geven. CDA en PvdA gaven een korte schriftelijke reactie, Groen Links had voor ons geen tijd en bij de Christen Unie komt het woord ruimtevaart niet in hun verkiezingsprogramma voor. D66 zag het nut van ruimtevaart wel in maar vond vragen over Mars nog te abstract om daar antwoord op te geven. Van de SP en de PVV hebben we niets meer gehoord, ook niet na herhaaldelijk aandringen.
En dat is jammer want juist die laatste is een van de vier initiatiefnemers voor de oprichting van Spacepoort , samen met VVD, CDA en D66. SpacePoort is de ontmoetingsplek voor beleidsmakers, Kamerleden en de Nederlandse ruimtevaartsector en vindt twee keer per jaar plaats in het Internationaal Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag.
Nederlandse bemande ruimtevaart dankzij de politiek.
De reactie van het CDA
Het CDA kwam met een erg kort commentaar op onze vragenlijst. De antwoorden zijn van drs. A. J. Koppejan.
1. Bemande missies naar Mars.
Als CDA hebben wij natuurlijk niet waanzinnig veel verstand van Mars en de Ruimtevaart. Maar als CDA vinden wij het niet ondenkbaar dat dit ooit zal gebeuren, binnen welk tijdsbestek of wanneer het precies zal gebeuren valt niet te zeggen.
2. Gebruik van kernenergie in de ruimtevaart.
Als CDA hebben wij hier nog nooit een link gelegd. In principe zijn wij niet tegen kernenergie, maar zijn wij slechts voor kernenergie als transitiebrandstof. Dit is echter op aarde als energievoorziening. Binnen de ruimtevaart zijn hier volgens mij afspraken over dat dit niet mag i.v.m. onvoorspelbare effecten, als CDA sluiten wij hier uiteraard naadloos op aan.
Internationale samenwerking
3. Internationale samenwerking op het gebied van ruimtevaart.
Op het gebied van Ruimtevaart moet samen worden gewerkt in Nederland doen we dat in Europees verband. Dat lijkt het CDA dan ook een prima niveau, wij ondersteunen dit van harte. In Nederland hebben we ESTEC (European Space and Technology Centre) in Noordwijk, dit is een onderzoeksinstituut dat hier is gevestigd vanuit Europa. Dit laat zien dat Ruimtevaart op Europees niveau werkt en dat het Nederland iets oplevert.
4. Ruimtevaart als impuls voor de kenniseconomie.
De ruimtevaart biedt enorme kennisspillovers naar andere bedrijven en universiteiten, dit is goed voor onze kenniseconomie. Het is daarom ook belangrijk dat we in Nederland ruimte blijven houden voor ruimtevaart, uiteraard wel georganiseerd in Europees verband. ESTEC is zo’n voorbeeld. Bedrijven moeten hier ook op aangehaakt zijn. Daarnaast moet het makkelijk voor bedrijven zijn om te investeren in onderzoek in deze sector om vervolgens gebruik te kunnen maken van spillovers. Op die manier versterken kennisinstituten en bedrijven elkaar binnen de ruimtevaart.
5. Ethische aspecten.
Wat betreft Mars heeft de CDA fractie nog geen sterke mening omdat het niet goed kan inschatten hoe realistisch het is dat er daadwerkelijk een dergelijke missie komt.
De reactie van de PvdA
Een naar onze mening wat zure reactie kwam van de PvdA. De antwoorden op onze vragen zijn van Susan Cohen Jehoram, Senior Beleidsmedewerker Ruimte (I&M /EL&I), Tweede Kamer-fractie PvdA.
1. Bemande missies naar Mars
a. Is dat volgens u de moeite en het geld waard?
Dit zal ongetwijfeld een heel dure grap zijn. Als het uit het bedrijfsleven of de samenleving komt geen bezwaar, maar niet met geld van de belastingbetaler, zeker niet in tijden van crisis.
b. Wat zijn uw toekomstperspectieven daarover?
Wij hebben geen standpunt over Mars.
2. Gebruik van kernenergie in de ruimtevaart
a. Hoe staat u daar tegenover?
Afwijzend. Wij zijn tegen kernenergie en gaan voor 100% schone energie in 2050. Dat geldt natuurlijk ook voor transportbrandstoffen.
3. Internationale samenwerking op het gebied van ruimtevaart
a. Kan Europa dat alleen? Zo nee, met wie zouden we dan moeten samenwerken?
Of dit met alleen Europese bedrijven zou kunnen is ons onbekend. De Europese Commissie zou daarin geen rol moeten spelen.
b. Zou een dergelijk project het EU gevoel kunnen versterken?
Ongetwijfeld, maar ook dan geldt, net als bij voetbal: zonder overheidssteun.
c. Moet een dergelijk project een multiculturele aangelegenheid zijn, waar zoveel mogelijk landen aan mee moeten doen?
Dat is natuurlijk aan de initiatiefnemers/ financiers.
Kenniseconomie
4. Ruimtevaart als impuls voor de kenniseconomie
a. Ziet u mogelijkheden om een missie naar Mars te gebruiken als impuls voor de kenniseconomie?
Initiatiefnemers zullen ongetwijfeld gebruik maken van universitair opgeleiden en mogelijkheden kunnen bieden voor onderzoek.
b. En welke rol ziet u daarin weggelegd voor het bedrijfsleven?
100%
5. Ethische aspecten:
a. Wat vind u van plannen voor de kolonisatie en verandering (terraforming) van Mars? Ook als er bijvoorbeeld bacterieel leven wordt aangetroffen?
Boeiend, maar niet iets om belastinggeld aan te spenderen. Wij zetten wel in op innovatie van bijvoorbeeld duurzame energie. Ruimtevaart blijkt daarin een rol te kunnen spelen. Zolang de meerwaarde van een reis naar Mars boven de al ruimschoots plaatsvindende reizen in de “nabije” ruimte onbekend zijn, is er geen reden hier specifiek op in te zetten.
b. Wat vind u van plannen om astronauten (vrijwillig) een enkele reis naar Mars te geven?
De vraag is of hierbij sprake is van vrijwillige euthanasie. In dat geval zal sprake moeten zijn van uitzichtloos lijden. Dit kan in onze visie ook zijn bij psychisch lijden.
c. Op lange termijn zou een kolonie op Mars de overlevingskansen van de mensheid als geheel vergroten, hoe denkt u daarover?
Daar denken wij niet over. Wij maken ons vooral zorgen over de overlevingskansen van mensen in de Nederlandse samenleving die te maken krijgen met ontslag, onzekerheid, verlies aan inkomen en torenhoge ziektekosten en woonkosten.
d. Wie zou er zeggenschap moeten hebben over wat er in een kolonie op Mars gebeurt?
Wij zijn een democratische partij en zouden ook voor Mars democratie als ideale bestuursvorm voorstellen. Dat betekent dat de Marsmannetjes hun eigen leider zullen mogen kiezen.
Interview met Afke Schaart van de VVD
De VVD was dus de enige partij waarbij het lukte om een persoonlijk interview te arrangeren. We hadden een gesprek met Afke Schaart. Afke Schaart is kamerlid voor de VVD en behartigt de belangen van de Nederlandse kiezer binnen de portefeuille Economische Zaken en Innovatie.
De ontmoeting was heel hartelijk en al gauw kwam het gesprek op gang over onze ambities m.b.t. Mars. Net als bij de andere partijen hadden we onze vragenlijst al eerder opgestuurd zodat Afke zich daarop kon voorbereiden. We kennen de VVD als spaceminded en ook Afke is zoals gezegd één van de initiatiefnemers van spacepoort.
VM: Is een bemande missie volgens u de moeite en het geld waard?
AS: Het is zekerde moeite waard. Ook de private initiatieven zoals nu ook met die commerciële ruimte vaart vind ik prachtig, vooral ook vanwege de innovaties en de spin off, maar het moet niet met geld van de overheid gebeuren. Als liberaal ben ik voor een kleine overheid en dat we ons ook moeten bezig houden met publieke zaken en wat privaat kan ook privaat moeten doen.
VM: Maar als er nu geen andere mogelijkheid is dan met hulp van de overheid, bijvoorbeeld bij een bemande reis naar Mars met een terugkeermogelijkheid?
Toekomstmuziek
AS: Dat zouden we dan in internationale samenstelling samen met NASA en andere instanties moeten beoordelen, waardoor een publieke en private samenwerking ontstaat. Voorlopig zie ik nog geen ruimte om hier overheidsgeld voor beschikbaar te stellen. Dat is nu niet opportuun omdat het nog veel te ver weg is en toekomstmuziek. Ik ben niet tegen ruimtevaartbudgetten, maar ik vind ook dat het moet komen van private ondernemingen. Bij het bepalen van ruimtevaartbudgetten moeten we dat ook afwegen tegen andere projecten. Daar heb ik nu nog geen beeld van.
VM: Wat zijn uw toekomstperspectieven hierover?
AS: Ik geloof echt wel dat je op Mars met grondstoffen iets kan doen en wie weet wat er nog voor andere mogelijkheden zijn. Ik sta er absoluut open voor, maar ik vind niet dat dit op dit moment voor de overheid of voor onze partij beleid moet zijn.
VM: Hoe staat u tegenover het gebruik van kernenergie in de ruimte? Voor een eventuele terugreis is er bijvoorbeeld het plan om brandstof uit de atmosfeer van Mars te winnen, zodat je niet al die brandstof hoeft mee te nemen, en hiervoor is misschien een kleine kernreactor nodig. Zou u daar een probleem mee hebben?
AS: Nee! Ik zie hier geen bezwaar in. Uiteraard moet er aan diverse randvoorwaarden en veiligheidsvoorschriften voldaan worden.
VM: Zou een bemande reis naar Mars een echt Europees gebeuren moeten zijn of moeten we samenwerken met andere landen?
Vaderlandse politiek
AS: Dat zou best kunnen, maar ook hier denk ik dat het best moeilijk is om zo’n project op te gaan starten en dat er veel bezwaren tegen komen, ook vanuit uit conservatieve hoek. Er zouden ook principiële en ethische bezwaren tegen kunnen zijn. Ik zie het daarom niet zo snel gebeuren. Maar als het zou gebeuren vind ik zeker dat we met de VS samen moeten werken. Mogelijk zelfs met landen als Indonesië waar rond 2030 de economische macht ligt. Misschien gaat China het wel doen. Ik vind niet we bij voorbaat andere landen moeten uitsluiten en misschien moeten we het zelf wel gaan trekken. Uiteindelijk zal er een politiek commitment moeten komen. Mogelijk gebeurd zo iets pas als een Amerikaanse president hiertoe een oproep doet. Ik denk dat je dat eerst nodig hebt.
VM: Zo’n bemande reis zal Europa toch wel een Europees ‘wij-gevoel’ geven of niet? Of is dat niet zo belangrijk?
AS: Nee, ik denk niet dat dit zal binden. Je hebt ook Europese satellietsystemen zoals het Galileo-project waarvan ik ook niet geloof dat dat nou zo ‘top of mind’ ligt bij de Europese bevolking en dat zal bij dit soort projecten ook niet zo zijn. Het is natuurlijk wel heel bijzonder en geweldig, maar ik denk ook dat er weerstand op zal komen en dat het niet zo snel zal worden omarmd. Het zal geen kans van slagen hebben als andere landen niet mee doen.
VM: Maar dat Galileo-project bestaat immers alleen maar uit robotjes waar je niets mee hebt? Mensen naar mars is toch veel meer spectaculair dan dat Galileo-project.
Prestigeprojecten
AS: Ja, maar goed. Ik denk dus echt dat er regeringen zijn die dit niet zouden willen doen. Ik kan niet in de toekomst kijken, maar ik denk dat als dit op dit moment bij de commissie of bij het parlement voorgesteld zou worden dat het afgewezen zal worden, omdat dit geen prioriteit zal hebben. Er zijn daarvoor nog teveel andere problemen in Europa. We zijn nog niet op dat niveau dat we dit soort prestigeprojecten kunnen doen.
VM: Maar dit heeft geen prestige.
AS: O jawel, en we hebben daar op dit moment geen mogelijkheid voor om dat met heel veel geld en mankracht voor elkaar te krijgen.
VM: Vanwege de financiële crisis?
AS: Ja zeker.
VM: De mogelijkheden voor de kenniseconomie zijn al ter sprake gekomen. Ziet u mogelijkheden om een missie naar Mars te gebruiken als impuls voor de kenniseconomie?
AS: Ja zeker.
VM: En onder die noemer valt ook samenwerking tussen Estec en onderwijs?
Spin off
AS: Ja, dat gebeurd natuurlijk al. De ruimtevaart heeft natuurlijk al voor héél veel spin off gezorgd. Kijk naar satellieten, kijk naar tom tom, kijk naar navigatiesystemen. Het is ongekend wat dit voor de consumentenmarkt allemaal heeft gedaan. Ik kan me voorstellen dat als je zo ver bent dat je zo’n capsule zo ver de ruimte in kan brengen dat je daar zo veel kennis mee opdoet dat je dat overal kan toepassen.
VM: Ja dat is natuurlijk het idee om dit te stimuleren. Dan betaalt het zich a.h.w. terug. Ook als de overheid daaraan bijdraagt.
AS: Ja, precies. Maar dat wil niet zeggen dat we daar zo veel geld voor over hebben. Dat hebben we niet.
VM: Het bedrijfsleven moet, zoals u al had gezegd, volgens de liberalen de drijfveer voor de ruimtevaart zijn?
AS: Ja, voor ons wel. We zijn ook voor een kleine rol voor de overheid, liefst zo klein mogelijk.
VM: Het is ook ons standpunt om het allemaal zo commercieel mogelijk te houden.
AS: Het is wel zo dat als er belemmeringen zouden zijn ik zou proberen die weg nemen.
VM: Dat is natuurlijk een echt liberaal standpunt. Nou zeggen de socialisten dat ook trouwens hoor. Dat de belastingbetaler daar niet aan te pas moet komen en dat het helemaal commercieel moet zijn.
AS/VM: Hahaha!
VM: Dan hebben ze toch nog wat geleerd.
AS: Als alles er is willen ze waarschijnlijk iedereen een gratis retour geven. Haha!
Een leefbare planeet
VM: Het is nog verre toekomstmuziek, maar het is misschien in de verre toekomst mogelijk om Mars helemaal te veranderen en dat we daar een leefbare planeet van maken. Dit kan misschien ten koste gaan van inheems bacterieel leven. Wat is uw standpunt daarover?
AS: We hebben hier ook een ecosysteem en waarbij door bewoning ook veel bacterieel leven vernietigd is. Als je maar goed in kaart brengt wat er allemaal is en is geweest. Ook dat is moeilijk te voorspellen en in te schatten wat dit voor waarde heeft en of dit opweegt tegen het verdere onderzoek van Mars.
VM: Het is niet alleen onderzoek, maar men wil er echt gaan wonen en kolonies stichten. Het grote idee achter de ruimtekolonisatie is dat het ook de overlevingskans van de mensheid zelf eigenlijk vergroot en dat is misschien belangrijker dan een paar van die bacteriën daar.
AS: Ik kan dat moeilijk inschatten. Ik weet niet of die bacteriën daar overal zitten en of ze in een reservaat moeten komen. Ik vind dat ook absoluut niet iets waar ik mij als politica me op dit moment over zou moeten buigen.
Enkele reis Mars
VM: En dan de kwestie van Mars One, de enkele reis naar Mars. Dat drukt de kosten enorm en het kan misschien helemaal commercieel.
AS: Bij dit soort projecten waarbij de kosten zo enorm uit de hand lopen vind ik het gek om van mensen te verwachten dat ze dit soort beslissingen moeten nemen. Je neemt dan zo’n beslissing en dan zien we je nooit meer terug. Ik vind dat dat geen voorwaarde zou moeten zijn. Je mag dus alleen maar naar Mars als je er blijft. Dan geef je mensen geen keuze.
VM: Maar ze kunnen er toch voor kiezen? Er zijn al een hele hoop aanmeldingen.
AS: Wat heeft het nu voor meerwaarde om die kosten zo te laten meewegen bij dit soort megakostenprojecten?
VM: De kosten bedragen dan maar 6 miljard dollar. Met zo’n terugreismogelijk waarbij gebruik gemaakt wordt van een terugreismodule en een kleine kernreactor wordt de reis al gauw 75 of 50 miljard dollar.
AS: Dat scheelt zo veel. Van 6 miljard ga je dan naar 75 miljard!
Mars Society
VM: Ik heb daar een hele hoop verschillende cijfers over gehoord. Een paar jaar geleden was er een plan van de Mars Society, waar wel een terugreis in zat, door de ESA en de NASA doorgerekend en toen kwamen we op 22 miljard en 40 miljard dollar. De ESA was stukken goedkoper dan NASA.
AS: Ik geloof ook niet dat er zoveel verschil in kan zitten.
VM: Maar, het grote voordeel van die enkele reis is dat je gelijk ook met een kolonie begint. Het is eigenlijk een lange termijnplan.
AS: Je verwacht toch ook niet van mensen in Nederland dat ze absoluut ons land niet mogen verlaten. Het gaat er toch om dat je mensen vrijheid geeft en kansen biedt en dat, als het je daar niet bevalt, het toch mogelijk moet zijn om gewoon weer terug te keren. Ik vind dit een heel naar aspect van dit plan.
VM: U vindt dit dus niet zo’n goed idee?
AS: Nee, ik vind dit niet zo’n goed idee, maar als mensen daar willen wonen en voor altijd willen blijven lijkt mij dat prima, maar omdat als voorwaarde te stellen vind ik heel raar. Dan kunnen we ook wel mensen die zware gevangenisstraffen moeten uitzitten daar onvrijwillig naar toe sturen.
VM: Maar mensen weten toch van te voren dat als je hier voor kiest je niet meer terugkeert?
AS: Toch is mijn voorbeeld niet zo gek want je legt toch iets op aan mensen. Je komt immers niet meer terug en dan ben je toch een soort paria. Dan is de volgende stap om alle vervelende mensen op aarde ook maar die kant op te sturen.
Realityshow
VM: Maar het is niet de bedoeling om er allemaal paria’s naar toe te sturen. Men wil er juist een realityshow van maken. Zo betaalt het zich dan terug.
AS: Nee, ik ben echt liberaal en ik vind dat je vrij moet zijn in je keuze. Daarnaast is het waarschijnlijk wel zo dat de mensen die aan commerciële ruimtevaart gaan doen mensen met geld zijn en die dat dus kunnen betalen. Ik kan me voorstellen dat de eerste mensen op Mars geen mensen zijn die onbemiddeld zijn. Je hebt wel een flink bedrag nodig, denk ik, om er überhaupt naar toe te gaan, maar als je mensen gaat subsidiëren om daar naar toe te gaan kost je dat enorm veel geld.
AS: Ik denk dat je dit commercieel moet aanpakken. Het is dus heel duur en ik denk dat je mensen die het hier op Aarde ook heel goed hebben niet zo gek krijgt om heel veel geld te betalen om daar naar toe te gaan om vervolgens nooit meer terug te kunnen keren. Je zal er altijd wel een paar hebben, maar dit systeem klopt niet.
VM: U ziet dat Mars One gebeuren dus ook niet zo zitten?
Een stad op Mars
AS: Ik zie wel gebeuren dat daar een stad wordt gecreëerd en dat er mogelijkheden zijn om er te wonen en te werken en dat mensen ook nooit meer terugkomen als ze het er naar hun zin hebben. Maar ik geloof niet in een enkeltje. Echt niet.
VM: Het is zo’n lekker controversieel onderwerp. Dan de laatste vragen: het grote idee achter de ruimtekolonisatie is dat het de overlevingskansen van de mensheid als geheel vergroot. Stel dat hier iets zou gebeuren, dan heb je daar nog een groepje mensen. En Amerika is ook begonnen met een kleine kolonie.
AS: Ik denk wel dat er uitbreidingsmogelijkheden zijn en dat je zeker andere planeten niet moet uitsluiten en daar geloof ik ook wel in.
VM: De laatste vraag: wie zou daar zeggenschap moeten hebben?
AS: Ik geloof vooral dat dat die mensen daar zelf moeten zijn. Maar aan de andere kant als dit project helemaal is betaald vanuit de aarde dan zal er ook wel het één en ander aan zeggenschap van deze kant moeten zijn.
Verenigde Naties
VM: Misschien de VN of zo? Ook vroegere kolonies op aarde hebben zich onafhankelijk gevochten.
AS: Ja, precies. Er is wat voor te zeggen voor een zekere mate van zeggenschap voor die kolonie zelf, maar als het gaat grondstoffen of wat dan ook moet de Aarde ook wat te zeggen hebben. Zeker als je het gefinancierd hebt. Ik vind dit een mooi onderwerp. Heel leuk.
VM: Het is wel belangrijk om daar van tevoren over na te denken. Stel dat ze er iets vinden wat gigantisch kostbaar is.
AS: Je hebt er recht op als je het gefinancierd hebt. Het is hetzelfde als buiten de territoriale wateren waar niemand zeggenschap over heeft. Er is nu bijvoorbeeld iemand bezig om een groot cruiseschip helemaal om te bouwen tot een kolonie op zee waar geen regels gelden. Je betaalt alleen allemaal 200 a 300 euro. Daar kun je dan een bedrijf starten maar je hoeft geen belasting te betalen en er zijn geen voorwaarden. Echt heel leuk.
Nawoord: Wat in de reacties van onze politieke partijen duidelijk naar voren komt is dat geen enkele partij geld van de belastingbetaler wil gebruiken voor bemande missies naar Mars. Dat is een groot verschil met Amerika. Misschien wordt het weer tijd voor alweer een nieuwe politieke partij.