In The Years of Rice and Salt, wordt de planeet Mars niet een keer genoemd. 800 pagina’s lang speelt het verhaal zich op Aarde af. Maar Kim Stanley Robinson is sinds zijn rood-groen-blauwe Mars-trilogie zo’n Mars-held dat een kleine bespreking van zijn laatste werk op deze website niet misplaatst is. Zeker niet als het gaat om een meesterwerk van deze omvang, want The Years of Rice and Salt is een werkelijk monumentaal boek.
Robinson beschrijft de wereldgeschiedenis van de 14e tot ver in 21e eeuw, maar dan wel een andere dan we op school geleerd hebben. In zijn tijdlijn spelen de Europese mogendheden namelijk geen enkele rol meer omdat de hele bevolking van ons continent rond 1453 werd weggevaagd door de pest. In plaats daarvan wordt het wereldtoneel eeuwenlang beheerst door de strijd tussen twee grote mogendheden: China en de Islam. Later komt India daar nog bij, terwijl ook de Amerikaanse Indianen zich, met enige moeite, weten te ontwikkelen tot een wereldmacht.
Europa niet nodig
Voor veel ontwikkelingen uit de “echte” geschiedenis blijken de Europeanen niet echt nodig te zijn: ook in The Years of Rice and Salt ondekt men Amerika, vindt men de stoommachine uit, en voert men bloedige oorlogen.
Het boek zit geraffineerd in elkaar: het is eigenlijk een verzameling van tien losse boeken, of lange verhalen, ieder met een eigen stijl, hoofdpersonen en locatie. En toch keren drie personen telkens terug: de rebel, die alles wil veranderen, de optimist die gewoon zijn leven wil leven en de wetenschapper die alles wil begrijpen. Maar hun onderlinge verhouding wisselt van boek tot boek en ook hun geslacht en nationaliteit varieert. Aan het eind van ieder boek komen ze elkaar tegen in het hiernamaals, waarna ze weer teruggestuurd worden, de wereld in. Je hoeft niet in reincarnatie te geloven om geboeid te zijn door deze sublieme literaire truc.
Per ongeluk Amerika ontdekken
De schrijver geeft blijk van een diep inzicht in de culturen en religies die hij beschrijft. Hij heeft het boek volgestopt met gedachten, ideeën en diepere waarheden. En toch weet hij daarnaast ook gewoon een paar mooie verhalen te vertellen. Zoals over de Chinese admiraal Kheim die eigenlijk Japan wil veroveren maar door pech met het weer in plaats daarvan per ongeluk Amerika ontdekt. Of over Khalid, de alchemist van Samarqand, die zich, opgejut door de plaatselijke heerser, ontwikkelt tot een alternatieve Leonardo da Vinci.
Kortom: dit boek MOET men gewoon zo snel mogelijk in het Nederlands vertalen en in grote stapels bij de boekhandels komen te liggen.
Zin in meer Mars-boeken? Probeer deze eens. Er is zoveel keuze. We hebben meer besprekingen van de oude Mars Society website. In de loop van de tijd plaatsen we deze op deze website. Dit soort content blijft tijdloos. Deze bespreking van Frans Blok stamt uit 2005. Dit is oude content op het internet, maar toch noch relevant.